Çin Seddi’nin kuzeyinden Anadolu’ya gelene kadar Türkçe birçok süreç geçirmiş, pek çok farklı dilden etkilenmiştir. Bu etkilenme başka hiçbir millete nasip olmayacak genişliktedir. Diğer dillere bakıldığında neredeyse saf olmaları onların dezavantajlarınadır. Kendi alanım olan Malzeme Biliminden örnekle tek tip bir malzeme birçok iyi özelliği bir arada barındırmaz. Saflık her zaman iyi değildir. Daha çok özellik için kompozitleştirmeye ya da katkılandırılmaya gidilir. Dil Kurumundan önceki dilimiz de böyleydi.
“Çok gezen mi bilir? Çok okuyan mı?” diye bir söz var. Bizim atalarımız da çok gezenlerin ehlindenmiş. Yeni kavramları, hoşlarına giden kelimeleri hemen ufak değişiklerle dilimize transfer etmişler. Çok eskiden, dilimizde günler, üçünç, beşünç, altınç, yedinç tarzında isimlendirilirmiş. Türkler Müslüman olmaya başladığında –ki bu İran üzerinden Anadolu’ya geçmeye başladığımız yıllardır– büyük bir kırılmayla dilimize pek çok güzel kelime giriş yapmış.
Günümüzde ilkokul çocuklarına ‘bir hafta’nın kaç gün olduğu sorulur. Hafta Farsçadaki ‘Heft’ ten yani 7 sayısının Farsçadaki karşılığından gelir. Çarşamba ve Perşembe de Farsçadır. Gün anlamındaki ‘Şenbe’ nin önüne 4 ve 5 anlamına gelen ‘çar’ ve ‘penç’ kelimelerinin gelmesiyle oluşmuştur. Salı günü ise Arapçadaki üçüncü anlamına gelen ‘Salis’ kelimesinin dilimize uyarlanmasıyla kullanılmaya başlanmış. Yine bir Arapça kelime olan Cuma, İslam dininde kutsal bir gün olduğu için kullanılmaktadır. Anlamı ‘Cem’den gelmiştir, yani ‘toplanma’dan. Cemiyet, cemaat, camii, mecmua, içtima hepsi bu kelimeden türemedir.
Cuma o kadar önemli bir gün ki etkisi bir gün daha
devam ediyor: Cumartesi. İslamî geleneğe göre Cumartesi haftanın ilk günüdür.
Arapçadaki karşılığı sebt, İbranice "lişbot" (iş bırakma)
kelimesinden gelir. Yahudilerin kutsal günü...
İbranicede Şabat olarak anılır. Bu günde iş yapılmaz, elektrik
kullanılmaz. Yahudilerin inancına göre Tanrı'nın dünyayı 6 günde yarattığı ve
7. gün dinlendiği gündür. Böylece insanoğlunun dinlenmeye ayırdığı günlerin
kökeni de ortaya çıkıyor. Yahudilerin çok önemsediği bir günü, İranlılar ‘gün’
anlamına gelen ‘şenbe’yle geçiştirmişler. Sonraki gün Pazar ise atalarımızın
ekonomiyle, ticaretle pek bir içli dışlı olduğunu gösteriyor. Başka hiçbir
dilde bu anlamda kullanılmıyor. Bir de günümüzdeki insanlar Pazar gününden
"tatili, dinlenmeyi" anladıkları için etkisi bir sonraki güne
yansıyan Cuma kadar önemli bir gün haline geliyor ve ertesi gün pazartesi diye
adlandırılıyor.
Yorumlar
Yorum Gönder